Na czym polega rozdzielność majątkowa?

Odpowiedź na to pytanie jest prosta - rozdzielność majątkowa polega na tym, że każdy z małżonków zachowuje w majątku osobistym wszystko, co nabył przed ślubem i po ślubie (w przypadku późniejszego zawarcia umowy ustanawiającej rozdzielność - wszystko, co nabył przed i po zawarciu umowy). Nie istnieje wspólny majątek małżonków.

Każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem. Warto wiedzieć, że w razie przemijającej przeszkody dotyczącej jednego z małżonków pozostających w rozdzielności majątkowej, drugi może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu. Może pobierać należności (i nie potrzebuje do tego pełnomocnictwa), chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy. Względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, jeżeli osoby te o nim wiedziały.

Czym jest rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków łączy zalety ustroju rozdzielności majątkowej, w jakiej pozostają małżonkowie w czasie jego trwania, ale ma tę przewagę, że zapewnia bezpieczeństwo ekonomiczne temu małżonkowi, który osiąga mniejsze dochody albo nie osiąga ich wcale (np. dlatego że pozostaje w domu i opiekuje się dziećmi).

Podczas trwania małżeństwa każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem, a w razie rozwodu małżonkowie obowiązani są doprowadzić do sytuacji, w której mają taki sam majątek. Oznacza to, że jeden z małżonków musi dopłacić drugiemu do jego majątku, jeżeli jest on mniejszy.

W jakiej formie można ustanowić rozdzielność majątkową?

Rozdzielność majątkową możemy ustanowić poprzez zawarcie stosownej umowy. Umowa taka musi być zawarta w formie aktu notarialnego, bo inaczej będzie nieważna. Możemy ją zawrzeć zarówno przed ślubem, jak i po ślubie. Nie możemy jednak ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.

Pamiętajmy, że małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome.

Kiedy rozdzielność majątkową ustanawia sąd?

Każdy z małżonków może z ważnych powodów żądać, aby sąd ustanowił rozdzielność majątkową. Do ważnych powodów można zaliczyć faktyczną separację małżonków, trwonienie majątku, alkoholizm, narkomanię, hazard, brak przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny oraz dokonywanie przez małżonka szczególnie ryzykownych operacji finansowych. Przyczyną ustanowienia przymusowej rozdzielności majątkowej nie może być wyłącznie trudna sytuacja finansowa małżonków (alb jednego z nich).

Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym (np. prawomocnym wyrokiem zaopatrzonym w klauzulę wykonalności) wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.

Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Kiedy rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa?

Jeżeli jeden z małżonków został ubezwłasnowolniony lub ogłoszono jego upadłość, to między małżonkami powstaje rozdzielność majątkową z mocy prawa (nie ma potrzeby dokonywania jakiejkolwiek czynności). Podobnie rzecz wygląda w przypadku orzeczenia separacji.

Jakie obowiązki spoczywają na małżonkach mających rozdzielność majątkową?

Fakt niepozostawania przez małżonków we wspólności majątkowej nie oznacza, że nie są oni zobowiązani przyczyniać się do zaspokajania potrzeb założonej przez siebie rodziny. Przeciwnie, każdy z małżonków jest obowiązany przekazywać ze swojego majątku osobistego środki na utrzymanie rodziny. Cała rodzina powinna żyć „na równej stopie”, co oznacza, że w praktyce jeden małżonek może dawać ze swojego majątku więcej niż drugi.

Co więcej, jeżeli jeden z małżonków nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka, i to bez względu na rozdzielność majątkową między małżonkami.

Małżonkowie pozostający w rozdzielności majątkowej nadal są solidarnie odpowiedzialni za te zobowiązania, które powstały w związku z zaspokajaniem zwykłych potrzeb rodziny (np. czynsz najmu).

Kiedy warto podpisać „intercyzę”?

Sporządzenie małżeńskiej umowy majątkowej warto, w mojej ocenie, rozważyć w każdym związku. Rozdzielność majątkową polecam szczególnie wtedy, kiedy jedno z małżonków prowadzi działalność gospodarczą albo nieprzesadnie potrafi zarządzać pieniędzmi. W pierwszym wypadku możemy zabezpieczyć rodzinę przed niekorzystnymi skutkami finansowymi ewentualnego niepowodzenia w działalności, w drugim zaś - możemy bezpiecznie związać się z niezbyt rozsądną osobą. Rozdzielność majątkowa może być również receptą na problemy finansowe w małżeństwie. Ogółem można powiedzieć, że rozdzielność majątkowa to rozwiązanie dla ludzi ceniących sobie niezależność.

Kiedy zawieramy związek małżeński, nie myślimy, że cokolwiek może się nie udać. Niestety życie nie zawsze spełnia nasze oczekiwania, a podział majątku po rozwodzie zazwyczaj nie jest przyjemny. Jeśli więc chcemy uniknąć drobiazgowego wyliczania, do kogo należą te lub inne sztućce, a kto dwadzieścia lat temu zapłacił za wannę, to polecam przemyśleć zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej.

Pamiętajmy, że taka umowa może nie tylko wprowadzać między małżonkami rozdzielność majątkową, ale również rozszerzać majątkową wspólność. Możliwe jest również wprowadzenie ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków, który pozwoli zabezpieczyć finansowo oboje małżonków. Nic nie stoi na przeszkodzie, by mieć rozdzielność majątkową, ale pozostawać współwłaścicielami np. nieruchomości, w której mieszka nasza rodzina. Nadto, nawet w przypadku rozdzielności majątkowej, małżonkowie są współuprawnieni z tytułu umowy najmu lokalu, w którym mieszkają.