Czym jest spółka komandytowo-akcyjna?

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Spółka komandytowo-akcyjna jest przedsiębiorcą, posiada zdolność prawną i sądową, a także zdolność wekslową i upadłościową.

Spółka komandytowo-akcyjna jest więc pewnego rodzaju hybrydą, połączeniem osobistego zaangażowania aktywnego wspólnika (komplementariusza) z korzystaniem z kapitału dostarczonego przez wspólników pasywnych (akcjonariuszy). Rolą akcjonariuszy jest bowiem sfinansowanie przedsięwzięcia, którym zarządzać będą komplementariusze.

Status wspólników spółki komandytowo-akcyjnej mogą uzyskać zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Oznacza to, że występują spółki komandytowo-akcyjne, w których komplementariuszami są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne. Takie rozwiązanie pozwala na ograniczenie ryzyka finansowego związanego z prowadzoną działalnością.

Pamiętajmy, że w sprawach nieuregulowanych w przepisach o spółce komandytowo-akcyjnej, do tej spółki stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej oraz przepisy o spółce akcyjnej.

Jak założyć spółkę komandytowo-akcyjną?

W pierwszej kolejności należy sporządzić statut spółki. Statut należy, pod rygorem nieważności, przygotować w formie aktu notarialnego. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać: 1) firmę i siedzibę spółki; 2) przedmiot działalności spółki; 3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony; 4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość; 5) wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela; 6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów; 7) nazwiska i imiona albo firmy komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń oraz 8) organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.

Jak wynika z powyższego, ustawodawca wymaga w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej nieco bardziej rozbudowanej dokumentacji aniżeli w odniesieniu do pozostałych spółek osobowych. Warto zatem poświęcić więcej czasu na przygotowanie statutu spółki komandytowo-akcyjnej, szczególnie że wiele przepisów dotyczących jej funkcjonowania ma charakter względnie obowiązujący, co oznacza, iż można daną kwestię w statucie uregulować odmiennie.

Po sporządzeniu i podpisaniu statutu przez założycieli, spółkę należy zarejestrować w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje bowiem dopiero z chwilą jej wpisu do rejestru (nie zapominajmy jednak, że osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie za powstałe w tym czasie zobowiązania). Formularze wniosków do KRS można odnaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Ile kosztuje założenie spółki komandytowo-akcyjnej?

Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej musi wynosić co najmniej 50 000 zł. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalne, a wartość nominalna jednej akcji nie może być mniejsza niż 1 grosz. Wpłaty na kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej pochodzą zatem od akcjonariuszy, którzy zgodzili się zainwestować swoje środki. Nic nie stoi na przeszkodzie, by akcje nabył komplementariusz, stając się w ten sposób również akcjonariuszem.

Co istotne, w chwili rejestracji spółki kapitał zakładowy nie musi być pokryty w całości. Akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki. Akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w wysokości 25% ich wartości nominalnej. Jeżeli zatem zdecydujemy się na minimalny kapitał zakładowy, to powinien być on pokryty przed zarejestrowaniem w wysokości co najmniej 12 500 zł.

Sporządzenie statutu w formie aktu notarialnego podlega opłacie (taksa notarialna), której wysokość jest uzależniona od wysokości kapitału zakładowego. Dla przykładu, przy kapitale minimalnym (50 000 zł) taksa będzie wynosić 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł, tj. 200 zł (łącznie 910 zł). Nadto, opłacić musimy wniosek o rejestrację spółki w KRS (500 zł) oraz publikację ogłoszenia o rejestracji naszej spółki w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (100 zł).

W jaki sposób zarządzać spółką komandytowo-akcyjną?

Podobnie jak spółą komandytową, spółką komandytowo-akcyjną zarządzają komplementariusze. Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu albo kilku komplementariuszom. W statucie spółki możemy zatem wyraźnie wskazać, który komplementariusz będzie spółką zarządzać, jeśli z jakichkolwiek powodów nie chcemy, aby zarządzali nią wszyscy komplementariusze. Późniejsza zmiana statutu w tym zakresie wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy.

Komplementariuszowi nie przysługuje prawo do prowadzenia spraw spółki, przekazanych do kompetencji walnego zgromadzenia albo rady nadzorczej. To, jakie sprawy są przekazane do kompetencji tych organów, wynikać może zarówno z ustawy, jak i ze statutu spółki.

Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Komplementariusza można pozbawić prawa reprezentacji spółki wyłącznie w drodze zmiany statutu, za zgodą wszystkich pozostałych komplementariuszy. Komplementariusz może się sprzeciwić pozbawieniu go prawa reprezentacji spółki w ten sposób, że zgłosi sprzeciw do protokołu walnego zgromadzenia lub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym nie później niż w ciągu miesiąca od dnia powzięcia uchwały przez walne zgromadzenie. Taki sprzeciw może być jednak - z ważnych powodów - przełamany orzeczeniem sądu.

Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik.

Czym jest walne zgromadzenie?

Walne zgromadzenie jest organem spółki, który realizuje interesy akcjonariuszy. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu przysługuje również komplementariuszom, przy czym nie uczestniczą oni w podejmowaniu uchwał. Zasadą jest, że każda akcja daje prawo do jednego głosu. Statut spółki może jednak kwestię tę regulować odmiennie, przy czym akcja objęta lub nabyta przez komplementariusza nie może dawać prawa do więcej niż jednego głosu. Nadto, nie można całkowicie pozbawić akcjonariusza prawa głosu.

Do kompetencji walnego zgromadzenia należy podejmowanie uchwał w sprawach istotnych dla spółki. Dla przykładu, uchwały walnego zgromadzenia wymaga: 1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego spółki za ubiegły rok obrotowy; 2) udzielenie komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków; 3) udzielenie członkom rady nadzorczej absolutorium z wykonania przez nich obowiązków; 4) rozwiązanie spółki.

Warto wspomnieć, że uprawnienia akcjonariuszy doznają pewnych ograniczeń. Niektóre uchwały walnego zgromadzenia wymagają dla swej ważności zgody wszystkich komplementariuszy. Wszyscy komplementariusze muszą się zgodzić m. in. na: sposób podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej akcjonariuszom; zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nim prawa użytkowania; zbycie nieruchomości spółki; podwyższenie i obniżenie kapitału zakładowego; zmianę statutu czy rozwiązanie spółki. Inne uchwały (np. podział zysku za rok obrotowy w części przypadającej komplementariuszom) wymagają dla swej ważności zgody większości komplementariuszy.

Wyróżniamy zwyczajne walne zgromadzenie (powinno zostać zwołane w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego, służy przede wszystkim zatwierdzeniu sprawozdań i podsumowaniu działalności spółki w danym roku) oraz nadzwyczajne walne zgromadzenie (zwoływane w razie powstania takiej potrzeby).

Czy w spółce komandytowo-akcyjnej musi być ustanowiona rada nadzorcza?

Ustanowienie rady nadzorczej w spółce komandytowo-akcyjnej jest obowiązkowe, jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób. W sytuacji, w której liczba akcjonariuszy jest mniejsza, ustanowienie rady nadzorczej jest dobrowolne. Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie, przy czym nie głosują wtedy ci akcjonariusze, którzy są równocześnie komplementariuszami prowadzącymi sprawy spółki. Komplementariusz nie może być członkiem rady nadzorczej. Członkiem rady nadzorczej nie może być także pracownik komplementariusza.

Do kompetencji rady nadzorczej należy przede wszystkim sprawowanie stałego nadzoru nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Co ciekawe, rada nadzorcza może delegować swoich członków do czasowego wykonywania czynności komplementariuszy w przypadku, gdy żaden z komplementariuszy uprawnionych do prowadzenia spraw spółki i do jej reprezentowania nie może sprawować swoich czynności. Rada nadzorcza może również wytoczyć, w imieniu spółki, powództwo o odszkodowanie przeciwko komplementariuszom niepozbawionym prawa do prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania.

Kto odpowiada za długi spółki komandytowo-akcyjnej?

Za zobowiązania spółki komandytowo-akcyjnej odpowiedzialność ponosi komplementariusz. Zasady odpowiedzialności kształtują się dokładnie tak, jak w spółce komandytowej, przy czym pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi, zwalnia go od odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki powstałe od chwili dokonania odpowiedniego wpisu w rejestrze.

Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Jeżeli jednak akcjonariusz dokona czynności prawnej w imieniu spółki nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia.

Spółka komandytowo-akcyjna może być wygodną formą prowadzenia działalności, kiedy potrzebujemy dofinansowania z zewnątrz, ale obawiamy się zakładać spółkę akcyjną. Spółka komandytowo-akcyjna jest nieco prostsza „w obsłudze”.