Czym jest spółka partnerska?

Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu.

Jest to spółka osobowa, a więc niemająca osobowości prawnej, ale mająca zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych (może nabywać we własnym imieniu prawa i zaciągać zobowiązania), zdolność sądową, zdolność wekslową i zdolność upadłościową (przy czym możliwe jest także ogłoszenie upadłości partnera). Spółka partnerska może posiadać własny majątek.

Jakie osoby mogą być partnerami?

Cechą wyróżniającą spółkę partnerską na tle innych spółek jest przede wszystkim fakt, że wspólnikami spółki partnerskiej (partnerami) mogą być wyłącznie osoby fizyczne posiadające uprawnienia do wykonywania wolnych zawodów. Osoby prawne (podobnie jak jednostki nieposiadające osobowości prawnej, ale mające zdolność prawną) nie mogą być partnerami, nawet jeśli zrzeszają wyłącznie przedstawicieli wolnych zawodów.

Partnerami mogą być zatem osoby wykonujące zawód adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, fizjoterapeuty, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.

Pamiętajmy, że sam fakt posiadania uprawnień do wykonywania wolnego zawodu nie zawsze uprawnia do uczestniczenia w spółce partnerskiej. Przepisy mogą nakładać na przedstawiciela wolnego zawodu dodatkowe wymogi, które muszą być spełnione, aby mogła ona być partnerem w spółce.

O ile - jak wskazywałam wyżej - w spółce może być wykonywany więcej niż jeden wolny zawód (np. adwokaci i radcowie prawni), o tyle nie jest dopuszczalne włączenie do spółki partnerskiej chociażby jednej osoby, która nie ma, na dzień dokonywania wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS, uprawnień do wykonywania wolnego zawodu.

W jaki sposób założyć spółkę partnerską?

Pierwszym krokiem do założenia spółki partnerskiej jest sporządzenie odpowiedniej umowy. Umowa musi być, pod rygorem nieważności, zawarta na piśmie. Ustawodawca nie przewidział w tym wypadku opcji zawarcia umowy przy wykorzystaniu wzorca umowy w systemie teleinformatycznym.

Umowa spółki partnerskiej powinna koniecznie zawierać: określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki; przedmiot działalności spółki; nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki (jeżeli tacy będą); nazwiska i imiona partnerów reprezentujących spółkę (jeżeli spółki nie będą reprezentować wszyscy partnerzy); firmę i siedzibę spółki; czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony oraz określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość. W umowie możemy zawrzeć postanowienia dodatkowe, aby sposób zarządzania spółką był jak najbardziej dopasowany do naszych potrzeb. Jeżeli takich dodatkowych postanowień nie zamieścimy, to obowiązywać będą zasady opisane w Kodeksie spółek handlowych.

Następnie, spółkę trzeba zgłosić sądu rejestrowego. Spółka partnerska powstaje dopiero z chwilą rejestracji w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, więc kroku tego pominąć nie sposób. Wniosek składa się na formularzu (do znalezienia na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości). Wniosek może złożyć każdy z partnerów. Do wniosku należy załączyć potwierdzenie uiszczenia opłaty za wpis spółki partnerskiej do rejestru przedsiębiorców KRS (500 zł) oraz opłaty za opublikowanie informacji o wpisie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (100 zł). Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć również dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.

Jak zarządzać spółką partnerską?

Zarządzać spółką partnerską można na dwa sposoby. Po pierwsze, partnerzy mogą zarządzać spółką w taki sam sposób, w jaki wspólnicy zarządzają spółką jawną. Każdy partner ma wówczas prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Partnerzy mogą w umowie postanowić, że konieczna jest reprezentacja łączna (dwóch partnerów, partner wraz z prokurentem) albo wyłączyć prawo reprezentowania spółki w odniesieniu do jednego lub kilku partnerów.

Ponadto, partner może być pozbawiony prawa reprezentowania spółki, przy czym może to nastąpić tylko z ważnych powodów i w drodze uchwały powziętej większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymogi powzięcia uchwały (ale nie może przewidywać łagodniejszych). Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki staje się skuteczne z chwilą wpisu do rejestru, a zatem pozostali partnerzy nie powinni zwlekać ze złożeniem stosownego wniosku. Za ważne powody uważa się m. in. następujące okoliczności: prowadzenie działalności konkurencyjnej przez partnera; narażanie spółki na straty czy choroba psychiczna uniemożliwiająca współpracę z partnerem. Umowa spółki może zawierać katalog „ważnych przyczyn” uprawniających do pozbawienia partnera prawa reprezentowania spółki. W takim przypadku partnerzy są związani umową, co oznacza, że mogą pozbawić jednego z partnerów prawa reprezentacji spółki jedynie wtedy, kiedy zaistnieje przyczyna wskazana w umowie.

Drugim sposobem zarządzania spółką partnerską jest powołanie zarządu. W skład zarządu mogą wchodzić osoby niebędące partnerami, ale zawsze członkiem zarządu powinien być przynajmniej jeden z partnerów. Jeżeli wspólnicy zdecydują się na powołanie zarządu, to stosuje się wtedy odpowiednio przepisy o zarządzie w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Powołanie zarządu będzie celowe przede wszystkim wówczas, gdy w spółce jest wielu partnerów, a przyznanie każdemu z nim prawa reprezentacji spółki uniemożliwiałoby sprawne zarządzanie nią.

Warto pamiętać, że powołanie w spółce partnerskiej zarządu nie pozbawia partnerów niebędących w zarządzie uprawnienia do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki oraz prawa do osobistej rewizji ksiąg i dokumentów spółki. Co więcej, mimo powołania zarządu, nadal stosujemy regułę, zgodnie z którą w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda wszystkich partnerów, w tym także niewchodzących w skład zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

W jaki sposób za zobowiązania spółki odpowiadają partnerzy?

Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem zawodu przez pozostałych partnerów, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera.

Oznacza to, że w przypadku popełnienia przez jednego z partnerów tzw. błędu w sztuce, podobnie jak w przypadku popełnienia błędu przez osobę pozostającą pod kierownictwem tego partnera, pozostali partnerzy nie odpowiadają swoim majątkiem. Solidarnie natomiast odpowiadają partner, który błąd popełnił i spółka.

Odpowiedzialność partnerów za pozostałe zobowiązania spółki ma natomiast charakter osobisty, nieograniczony, solidarny z pozostałymi partnerami i spółką oraz subsydiarny (czyli kształtuje się dokładnie tak, jak odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej).

Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej (czyli całym majątkiem, bez ograniczenia odpowiedzialności, o którym pisałam wyżej).

Czy utrata prawa wykonywania wolnego zawodu powoduje automatyczne ustanie członkostwa w spółce partnerskiej?

Utrata przez partnera prawa wykonywania wolnego zawodu nie powoduje automatycznego ustania jego członkostwa w spółce partnerskiej. W przypadku utraty przez partnera uprawnień do wykonywania wolnego zawodu, powinien on jednak wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu. Wystąpienie następuje przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządu albo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki, przy czym niedochowanie formy pisemnej nie powoduje w tym wypadku nieważności wypowiedzenia.

Jeżeli partner, który utracił prawo wykonywania wolnego zawodu, nie zrezygnował z uczestnictwa w spółce do końca roku obrotowego, w którym utracił to prawo, przyjmuje się fikcję, że wystąpił on ze spółki w ostatnim dniu tego terminu.

W czym spółka partnerska podobna jest do spółki jawnej?

Polski ustawodawca uregulował spółkę partnerską w sposób wybiórczy, wychodząc z założenia, że jest to typ spółki osobowej, której zasadnicza konstrukcja opiera się na modelu spółki jawnej. Z tego względu w zakresie nieuregulowanym w przepisach o spółce partnerskiej, odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy o spółce jawnej. Wyjątkiem są sytuacje, w których przepisy o spółce partnerskiej odsyłają wyraźnie do odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących innego typu spółki (np. przepisów o spółce z ograniczoną odpowiedzialnością do zarządu).

Powyższe oznacza, że moje uwagi poczynione na temat zarządzania spółką jawną, podziału zysków i strat w spółce jawnej, zakazu konkurencji wspólników czy wkładów do spółki pozostają aktualne również w odniesieniu do spółki cywilnej. Zachęcam więc do lektury poprzedniego wpisu (dostępny tutaj: edytakus.pl/spolkajawna).